Kurumlar Vergisinden İstisna kazançlara isabet eden giderler

KVK Md.5 üçüncü fıkrasında, iştirak hissesi alımıyla ilgili finansman giderleri hariç olmak üzere, kurumların kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlarına ilişkin giderlerinin veya istisna kapsamındaki faaliyetlerinden doğan zararlarının, istisna dışı kurum kazancından indirilmesinin kabul edilmeyeceği hükmü yer almaktadır.
Kurumlar vergisinden istisna edilen kazançların elde edilmesi sırasında zarar doğması halinde bu zararlar gider fazlalığından kaynaklandığı için istisna kapsamındaki faaliyetlerden doğan zararların da giderlerde olduğu gibi kurum kazancından indirilmemesi gerekir. Dolayısıyla, kurumlar vergisinden istisna edilen kazancın elde edilmesi sırasında giderler ve gider fazlalığından doğan zararlar matrahtan indirilmez.
Söz konusu hüküm Kurumlar Vergisi Kanunu ile özel kanunlarda yer alan kurumlar vergisinden müstesna kazançları kapsar. İştirak hisseleri alımıyla ilgili finansman giderleri hariç olmak üzere, kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlara ilişkin giderlerin kanunen kabul edilmeyen giderler mahiyetindedir. Aynı şekilde, kurumlar vergisinden istisna edilen kazançların elde edilmesi sırasında zarar doğması halinde bu zararların da istisna kapsamı dışındaki gelirlerden indirilmemesi gerekir.
Kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlara ilişkin olarak yapılan giderler, kurumun vergiye tabi diğer kazanç tutarının tespitinde kurum kazancını azaltıcı veya kurum zararlı ise bu zararı artırıcı bir unsur olarak indirim konusu yapılamaz. Bu nedenle, bu gelirlerin elde edilmesi için yapılan giderler sadece kurumlar vergisinden istisna edilen söz konusu kazançların tespitinde indirim konusu yapılır.
Gayrimenkuller ve iştirak hisseleri satış kazancı istisnasına ilişkin olarak, gayrimenkul veya iştirak hissesi satışından kazanç doğmaması halinde, bu satışa ilişkin zararların (giderlerin) %75'i, kanunen kabul edilmeyen gider sayılacak ve kurumun diğer faaliyetlerinden indirilmesi mümkün olmayacaktır. Kalan %25'i ise gider olarak matrahın tespitinde dikkate alınabilecektir.
Örnek 1: (ABC) Limited Şirketinin 2006 yılı konfeksiyon imalâtı ve satışı faaliyetinden sağladığı hasılat tutarı 200.000.-YTL, buna ilişkin giderleri ise 120.000.-YTL olarak gerçekleşmiştir. Bu kurum, aynı yılda 100.000.-YTL serbest bölgede bulunan şubeden hasılat elde etmiş olup, bu faaliyetin elde edilmesi için 40.000.-YTL gider yapılmıştır.
Kurumun 2006 yılı hasılatının toplam tutarı............................................... 300.000.- YTL
- Konfeksiyon imalât ve satış hasılatı..................................................... 200.000.- YTL
- Serbest bölgeden elde edilen gelir....................................................... 100.000.-YTL
Giderler............................................................................................. (-) 160.000.-YTL
- Konfeksiyon imalat ve satışı ile ilgili giderler......................................... 120.000.- YTL
Serbest bölge gelirinin elde edilmesi için yapılan gid.............................. 40.000.- YTL
Ticari bilanço kârı ................................................................................ 140.000.- YTL
- Konfeksiyon imalat ve satış kârı (20.000-12.000=)............................. 80.000.-YTL
- Serbest bölge kârı (10.000-4.000=)................................................... 60.000.- YTL
İstisna kazanç indirimi (serbest bölge kazancı)....................................... (-) 60.000.- YTL
Kurumlar vergisi matrahı.......................................................................... 80.000.- YTL
Kurumlar vergisi (80.000 x %20 =) .................................... ........... 16.000.- YTL
Kurumlar vergisinden istisna olan serbest bölgeden elde edilen gelirlerin elde edilmesi için yapılan 40.000.-YTL'lik gider, bölge dışı faaliyetlerle ilişkilendirilmemiş ve kurumlar vergisine tabi diğer kazançlardan indirim konusu yapılmamıştır.
İstisna kazançlar ile diğer faaliyetlerden doğan kazançların, işletme kayıtlarında ayrımının yapılması ve istisna kazançlara ilişkin maliyet ve gider unsurlarının, diğer faaliyetlerden elde edilen kazançlarla ilişkilendirilmemesi gerekir.
Diğer taraftan, teknoloji geliştirme bölgelerinde veya serbest bölgelerde faaliyet gösteren
mükelleflerin, bölgedeki istisna kapsamındaki faaliyetlerinin zararla sonuçlanması halinde, zarar tutarı "kanunen kabul edilmeyen gider" olarak dikkate alınacaktır.
Örnek 2: ODTÜ Teknoloji Geliştirme Bölgesinde faaliyet gösteren (B) A.Ş.'nin 2006 yılında bu bölgedeki istisna kapsamındaki faaliyeti 150.000.- YTL zararla sonuçlanmıştır. Bu kurumun aynı yılda bölge dışındaki faaliyetleri nedeniyle 200.000.- YTL kazancı bulunmaktadır.
Bu durumda, (B) A.Ş.'nin ödeyeceği kurumlar vergisi aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.
Teknoloji geliştirme bölgesi dışındaki kazancı........................ 200.000.- YTL
Teknoloji geliştirme bölgesinde oluşan zarar........................ (150.000).- YTL
Ticari bilanço kârı.............................................................. 50.000.- YTL
Kanunen kabul edilmeyen giderler......................................... 150.000.- YTL
Teknoloji geliştirme bölgesinde oluşan zarar.................... (150.000).-YTL
Kurumlar vergisi matrahı....................................................... 200.000.- YTL
- Ticari bilanço kârı............................................................. 50.000.- YTL
- Kanunen kabul edilmeyen giderler................................... 150.000.- YTL
Hesaplanan kurumlar vergisi(20.000 x %20)........... 40.000.- YTL
Örnek 3: (D) A.Ş. 11/2/2002 tarihinde aldığı ve maliyet bedeli 200.000-YTL olan gayrimenkulünü 2006 yılında 210.000.-YTL'ye satmış, bu satış esnasında tapu harcı ve diğer masraflar olmak üzere 15.000.-YTL gider yapmış bulunmaktadır. Kurumun satıştan elde ettiği kazanç, istisnadan yararlanabilecek olup, kurumun ayrıca diğer faaliyetlerinden 5.000.-YTL kazancı bulunmaktadır.
Bu durumda, D A.Ş. KV beyanı aşağıdaki şekilde olacaktır.
Gayrimenkulden elde edilen satış hasılatı ............................ 210.000.- YTL
Gayrimenkulün maliyet bedeli .......................................... (200.000).-YTL
Gayrimenkule ilişkin gider.......... ......................................... (15.000).- YTL
Ticari bilanço kârı............................. ................................. 0.- YTL
[(210.000-200.000-15.000)+5.000=]
Kanunen kabul edilmeyen giderler........................................ 11.250.- YTL
- Gayrimenkule ilişkin gider (15.000 x %75=)
İstisna kazanç(10.000 x %75=)........................................... (7.500).- YTL
Kurumlar vergisi matrahı........................................................ 3.750.- YTL
Hesaplanan kurumlar vergisi .................................................... 750.- YTL
(3.750 x%20=)