KÂR DAĞITIMININ AŞAMALARI

Kâr dağıtımı cari dönem kârından yapılacaksa;(1 ve 2 aşamalar )
Aşama 1- Tekdüzen muhasebe sistemi ve genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre Dönem Kârı bulunur.

Aşama 2- Dönem kârına;
a- Vergi kanunlarına göre gider kabul edilmeyen ödemeler eklenir,
b- Vergi kanunlarına göre istisna edilen gelirler düşülür,
mali kâr bulunur.

Aşama 3- Mali kârdan ödenecek vergi ve yasal yükümlülükler karşılığı ayrılarak dönem net kârı tespit edilir.
- Kâr dağıtımı dönem net kârından yapılabileceği gibi, geçmiş dönem kârları ve serbest yedek akçelerden de yapılabilir.
Aşama 4- Birinci Tertip Yedek Akçe; Ayrılması zorunludur. Yıllık kârın % 5 i oranında , ödenmiş sermayenin % 20 sine ulaşıncaya dek ayrılır.
Ticaret yasasında ve şirket ana sözleşmesinde belirtilmiş yedek akçeler ayrılmadan kâr dağıtımı yapılması mümkün değildir.
Aşama 5 - Ortaklara Birinci Temettü
Birinci tertip yedek akçe ayrıldıktan sonra yasa, şirket ana sözleşmesi ve genel kurul kararları uyarınca kâr dağıtımına devam edilmelidir.

İkinci tertip yedek akçe için yasa;
Mevcut TTK “safi kârdan birinci fıkrada yazılı yedek akçelerden başka pay sahipleri için % 5 kâr payı ayrıldıktan sonra, pay sahipleriyle kâra iştirak eden diğer kimselere dağıtılması kararlaştırılmış olan kısmın onda biridir”

Ortaklara dağıtılacak birinci temettü için yukarıda geçen ifadede % 5 in matrahı nedir. Yani pay sahiplerine birinci temettü hangi tutar üzerinden dağıtılacaktır.
Konu hakkında iki görüş vardır. Birincisi ortaklara birinci temettü dağıtılacak kâr üzerinden hesaplanır. İkinci görüş ise ödenmiş sermaye tutarı üzerinden hesaplanır.
TTK nın Kanuni Yedek Akçeler ile ilgili maddesinde, ölçüt ödenmiş sermaye olduğuna göre dağıtılacak birinci temettü içinde ödenmiş sermayenin matrah teşkil edeceği kanısındayız.
Yine; Birinci temettü, pay sahibinin şirkete koymuş olduğu sermaye için garanti edilmiş bir unsur olduğuna göre birinci temettünün ödenmiş sermaye üzerinden hesaplanması gereklidir.
6- Personele Temettü; Genel Kurulda çalışan personele temettü dağıtılmasına karar verilebilir.
7- Yönetim Kuruluna Temettü; Net kâr üzerinden, kanuni yedek akçe ve pay sahiplerine ödenmiş sermaye tutarının en az % 5 i veya daha yüksek bir tutarda kâr payı ayrıldıktan sonra dağıtılabilir. Yönetim kuruluna temettü dağıtabilmek için şirket ana sözleşmesinde açık bir hüküm bulunması veya genel kurulda karar almak zorunludur.
8- Ortaklara ikinci Temettü; Birinci temettü kâr dağıtımı yapılması halinde yasa ile dağıtılması ön görülmüş temel kâr payıdır. Ancak ikinci temettü genel kurul kararına veya ana sözleşmeye göre dağıtılır.
İkinci Tertip Yedek Akçe; İkinci temettü dağıtılmadan önce ikinci tertip yedek akçe ayrılması zorunludur. Yukarıda da belirttiğimiz üzere TTK;
Mevcut TTK “safi kârdan birinci fıkrada yazılı yedek akçelerden başka pay sahipleri için % 5 kâr payı ayrıldıktan sonra, pay sahipleriyle kâra iştirak eden diğer kimselere dağıtılması kararlaştırılmış olan kısmın onda biridir”
Birinci tertip yedek akçe ve birinci temettü tutarı ikinci temettünün matrahına girmemektedir. Yani ikinci tertip yedek akçe ayrılırken bunlardan sonra kalan tutar dikkate alınmalıdır.

"Dağıtılacak toplam tutarın onda biridir" ifadesinden ne sonuç çıkmaktadır. Konu hakkında iki görüş vardır.
a- Dağıtılması gereken tutarın 1/10’udur.
b- Dağıtılması gereken tutarın, kâr ile arasındaki orantı 1/10’dur.
Örneğin 2 Temettü Matrahı 110 YTL ise. A seçeneğine göre ikinci temettü 11 YTL be seçeneğine göre ise 10 YTL’dir.
Uygulamada ikinci görüş ağırlık kazanmıştır.

Yukarıda belirtilenler dışında ana sözleşme hükümleriyle ve genel kurul kararıyla şirketlerde başka adlar altında yedek akçeler ayrılması ve bunların harcanma koşulları mümkündür.